Pokoleniowe gotowanie. Uczniowie z Krzymowa realizowali projekt "Tutejsi"

Gwara, rękodzieło, lokalne potrawy czy zupełnie nowy strój ludowy ze Stepnicy – to tylko niektóre z przykładów lokalnej tradycji i kultury, które odkryli uczestnicy projektu „Tutejsi: tradycje kulturowe Pomorza Zachodniego”, realizowanego przez Fundację Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej.

Skąd wziął się pomysł tej wyjątkowej inicjatywy?

Po zakończeniu II wojny światowej Pomorze Zachodnie stało się miejscem styku różnych kultur i obrzędów. Dotarły one na te tereny razem z osadnikami z różnych stron kraju. Mimo że, upłynęło już 70. lat od tych wydarzeń, różnice kulturowe poszczególnych grup, jakie tutaj przybyły, są w dalszym ciągu żywe i zauważalne. Celem projektu „Tutejsi” było z jednej strony odszukanie i upublicznienie tych lokalnych tradycji, obrzędów, rękodzieła czy, muzyki, które przetrwały do dzisiaj lub w wyniku asymilacji mieszkańców uległy zmianie, a w wielu przypadkach stworzyły nowe tradycje lub zwyczaje.

Projekt, realizowany od września 2018 r. właśnie dobiegł końca. Jego uczestnicy – uczniowie klas VI – VIII z 15 szkół podstawowych z gmin wiejskich i wiejsko-miejskich woj. zachodniopomorskiego, przez blisko dwa miesiące, pod opieką merytoryczną swoich nauczycieli, prowadzali autorskie badania terenowe w swoich gminach. Wyniki tych badań zaprezentowali i posumowali 14 grudnia 2018 r. w Międzyzdrojach na „Konferencji Młodych Badaczy tradycji kulturowych na Pomorzu Zachodnim”.

Badania terenowe w ramach projektu „Tutejsi”

W ramach projektu „Tutejsi” młodzież, pracując w kilkuosobowych grupach, spotykała się z ciekawymi ludźmi, aby odkryć zwyczaje, obrzędy, rękodzieło czy muzykę zakorzenioną w swoich społecznościach. Ponadto młodzież odwiedziła domy kultury, Ochotnicze Straże Pożarne, parafie, zespoły ludowe i inne organizacje lokalne, szukając informacji w starych kronikach czy księgach parafialnych. Tak zgromadzone wywiady oraz dokumentacja filmowa i fotograficzna, po weryfikacji merytorycznej, posłuży do stworzenia wyjątkowego archiwum. Jego celem będzie uchronienie zebranych zbiorów i relacji przed zapomnieniem oraz upublicznienie i tym samym promowanie dziedzictwa kulturowego Pomorza Zachodniego.

– W ramach projektu „Tutejsi” poprzez zaangażowanie młodzieży w badania terenowe, pomagamy im nie tylko odkryć i docenić kulturę oraz tradycje, w których dorastają, ale także ocalić od zapomnienia różne zwyczaje i obrzędy, które zostały przywiezione po II wojnie światowej z różnych regionów, właśnie na Pomorze Zachodnie. Ale projekt ten to także oferta ciekawych zajęć edukacyjnych, skierowana do najmłodszych mieszkańców obszarów wiejskich, gdzie często takich opcji brakuje – mówi Krzysztof Podhajski, prezes zarządu Fundacji Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej.

Badania terenowe zostały poprzedzone specjalistycznym szkoleniem dla nauczycieli w CWM Grodno, w ramach którego zostali oni przygotowani przez ekspertów – historyków oraz etnografów do realizacji profesjonalnych badań etnograficznych z młodzieżą.

Uczniowie ze Szkoły Podstawowej w Żabnicy w swojej prezentacji opowiadali m.in. o najważniejszych imprezach organizowanych w ich wsi: Majówce Żabnickiej, Kolokwiach Rosowsko-Żabnickich oraz konkursie kulinarnym – Smaki Ryb Odrzańskich. Mówili również o promocjach książek o Dębcach i Żabnicy wydanych z okazji 270. rocznicy lokacji tych miejscowości. Pokazali zgromadzone materiały i filmy z przeprowadzonych wywiadów. Opiekę nad projektem, w którym wzięło udział 12 uczniów z klas VI –VIII, sprawowała Irena Bis.

Natomiast dla uczniów Szkoły Podstawowej w Krzymowie cennym źródłem informacji i wiedzy była rozmowa z przedstwicielkami krzymowskiego koła gospodyń. Atrakcją zorganizowanego spotkania było wspólne gotownie. Był to przekaz tradycji w praktyce, czyli przekaz kulturowy w lokalnej społeczności i zaangażowanie mieszkańców w projekt. Uczniowie zostali pochwaleni za ciekawe podejście do tematu, ponieważ dzieci odnalazły potrawy kultywowane w swojej rodzinie od kilku pokoleń. Powiązały interesujące historie zwiazane z korzeniami i historią rodziny. Ciekawe dla ekspertów było również przedstawienie tego, w jaki sposób wykonuje się dziś w rodzinie te potrawy.

Efekty badań młodych etnografów

Materiały zebrane przez uczniów w ramach projektu zostaną utrwalone i posłużą do stworzenia szeregu lokalnych archiwów. Dodatkowo ich weryfikacja, prowadzona przez ekspertów zajmujących się historią oraz etnografią, pozwoli w pewnym stopniu odpowiedzieć na pytanie, czy i w jakim zakresie mieszkańcom przybyłym na tereny woj. zachodniopomorskiego po II wojnie światowej, mimo różnego pochodzenia, udało się zbudować tożsamość lokalną oraz stworzyć własną tradycję i kulturę. W ramach projektu powstanie również specjalna strona internetowa z mapą Pomorza Zachodniego, na której zostaną zaznaczone gminy i szkoły biorące udział w projekcie oraz znajdą się efekty pracy uczniów. Ponadto uczniowie będą promować wyniki swoich badań na forum swojej szkoły oraz gminy.

W II edycji projektu „Tutejsi: tradycje kulturowe Pomorza Zachodniego” udział wzięło udział około 200 uczniów klas VI – VIII oraz 16 nauczycieli z 15 szkół podstawowych z gmin wiejskich i wiejsko-miejskich woj. zachodniopomorskiego.